Έπειτα από 1,5 χρόνο με κλειστά πανεπιστήμια, είναι η πρώτη φορά που συναντιόμαστε <<νόμιμα>> στον πανεπιστημιακό χώρο, καθώς έχουν ξαναανοίξει τα διά ζώσης μαθήματα. Μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα έχουν μεταβληθεί όλες σχεδόν οι πτυχές των κοινωνικών σχέσεων. Η κρατική παρέμβαση στις ζωές των ανθρώπων έχει γιγαντωθεί και παράλληλα από την αρχή της εμφάνισης της πανδημίας στον ελλαδικό χώρο, το σύστημα -κράτος, κυβέρνηση, ΜΜΕ- έχει ενστερνιστεί και αναπαράγει δογματικά το αφήγημα της <<ατομικής ευθύνης>>. Τηρώντας πιστά το δόγμα <<νόμος και τάξη/ασφάλεια>>, πρωτού καν εξαπλωθεί ο κορονοϊός στον ελλαδικό χώρο, στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και στο δημόσιο πολιτικό λόγο, αναπαραγόταν και διατρανωνόταν ο φόβος γύρω από την εξάπλωση της πανδημίας. Με στήριγμα αυτό τον φόβο που καλλιεργήθηκε, προωθήθηκε και η αντίστοιχη νόρμα ανθρώπου, όπου ολημερίς, κανάλια, πολιτικοί και επιτροπές λοιμωξιολόγων υπενθύμιζαν ότι κοινωνική ευθύνη αποτελεί το να <<μένουμε σπίτι>>.
Ωστόσο, από τον Μάρτιο του ’20 πολλά έχουν αλλάξει, έχουν περάσει δεκάδες αντικοινωνικοί νόμοι, έχει υποτιμηθεί περαιτέρω η δημόσια υγεία, έχει οξυνθεί η ταξική εκμετάλλευση και το κυριότερο, έχουν υποτιμηθεί κατά πολύ οι ζωές μας. Από την πρώτη στιγμή, το κράτος άρπαξε την ευκαιρία της πανδημίας και την απειλή της εξάπλωσής της, ώστε να αποδόσει την ευθύνη της αύξησης των κρουσμάτων σε πληθυσμούς που δεν του είναι χρήσιμοι και στους εχθρούς του, αναδεικνύοντας, παράλληλα, τον εαυτό του ως απόλυτο σωτήρα της κοινωνίας. Έτσα, είδαμε το Μάρτιο του ’20, οι μετανάστες που προσπαθούσαν να περάσουν από την Τουρκία στην Ελλάδα, να παρουσιάζονται από δημοσιογράφου, κυβέρνηση, ως εθνική απειλή, αλλά και ως ,<<φορείς>> του κορονοϊού, που θα τον εξαπλώσουν στους έλληνες. Από την αρχή, δηλαδή, της πανδημίας, χρησιμοποιήθηκε, από το κράτος και από μέρος της κοινωνίας, η υγεία ως ένα μέσο ενάντια σε ένα διακηρυγμένο <<εθνικό εχθρό>>, που στην προκειμένη περίπτωση των μεταναστών, πρόκειται για το πιο καταπιεσμένο και εκμεταλλευόμενο κομμάτι της κοινωνίας.
Όσον αφορά στην κοινωνική ζωή, κατά τα πρότυπα και των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών, το ελληνικό κράτος από το Μάρτιο του ’20 επέβαλλε για πρώτη φορά ελεγχόμενη κυκλοφορία, με πρόστιμα σε όσους δεν είχαν βεβαίωση μετακίνησης. κατά τη διάρκεια των δύο lockdown, που έχουν επιβληθεί μέχρι στιγμής, είδαμε πέρα από βεβαιώσεις μετακίνησης, απαγόρευση κυκλοφορίας τις βραδινές ή και σε πιο διευρυμένο χρονικό διάστημα της μέρας. Κριτήριο για αυτές τις αποφάσεις, ήταν η αύξηση των κατά τόπους ή συνολικών κρουσμάτων, ενώ η εφαρμογή των μέτρων απαγόρευσης βασιζόταν στην πλέον απανταχού παρουσία των μπάτσων. Οι χιλιάδες και συνεχείς προσλήψεις αστυνομικών και η αυξημένη δικαιοδοσία τους, καθώς πλέον ελέγχουν ακόμη και αν η παρουσία ανθρώπων στο δρόμο είναι <<νόμιμη>>, είχε ως συνέπεια την ανάδειξη της αστυνομίας στον κύριο ρυθμιστή της κοινωνικής ζωής και καθημερινότητας.
Η πανδημία, επίσης, αποτέλεσε πρόσχημα για το κράτος, ώστε να νομιμοποιήσει την επίθεσή του απέναντι στην έκφραση της κοινωνικής δυσαρέσκειας και της δημόσια παρουσίας του οργανωμένου ταξικού και κοινωνικού κινήματος, δηλαδή τις πορείες και τις συγκεντρώσεις. Με προκάλυμμα, λοιπόν, για ακόμα μία φορά την εξάπλωση του κορονοϊού, το κράτος μετά από πολλά χρόνια, επέβαλλε απαγόρευση κάθε φύσης συγκεντρώσεων από 13 μέχρι 17 Νοεμβρίου, ώστε να μη γίνει η πορεία του πολυτεχνείου. Την ίδια τακτική ακολούθησε και στις 6 Δεκέμβρη, επέτειο της δολοφονίας του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου από μπάτσο, όπου και τότε απαγορεύθηκαν οι συγκεντρώσεις. και στις δύο περιπτώσεις εκδηλώθηκε κοινωνική ανυπακοή προς τι απαγορεύσεις, με πολλούς χτυπημένους διαδηλωτές απ’τους μπάτσους και συνολικά εκατοντάδες συλλήψεις. Το συνολικότερο πλάνο του κράτους γα αποπολιτικοποίηση της αντίστασης είχε ως παράγωγο και τη δημιουργία ενός καινούριου πλημμελήματος, αυτού της κατηγορίας για εξάπλωση του covid19, το οποίο προσάφθηκε σε δεκάδες ανθρώπων που συλλήφθηκαν σε πολιτικές δράσεις.
Η περιστολή της κοινωνικής ζωής έγινε όχι μόνο με σκοπό την περαιτέρω επιβολή του κράτους στην κοινωνία, αλλά και για να εκμεταλλευτεί την υγειονομική κρίση, ώστε να περάσει σε μικρότερο χρονικό διάστημα πολλούς νόμους που υποτιμούν τη ζωή, την εργασία και ευνοούν τα αφεντικά. Η συγκυρία για το κράτος, με την απονέκρωση της κοινωνικής ζωής, ήταν ιδανική για να ψηφιστούν νόμοι που αποτελούν χρόνιες επιδιώξεις τους, όπως ο νόμος 4777 για την εκπαίδευση, ο νόμος που ποινικοποιεί την απεργία, τον συνδικαλισμό και καταργεί τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας, ο νόμος απαγόρευσης των διαδηλώσεων, ο νόμος που επιτρέπει την παρέμβαση σε προστατευόμενες περιοχές Natura, οι συνεχείς νόμοι που ποινικοποιούν και αορατοποιούν τις μετανάστριες κ.ά.
Θα θέλαμε να εστιάσουμε λίγο παραπάνω στο νόμο 4777, που αφορά κυρίως τα πανεπιστήμια και πέρασε τον περασμένο Φεβρουάριο. Ο νόμος προβλέπει όριο φοίτητησης στα ν+2 έτη, ίδρυση πανεπιστημιακής αστυνομίας, ελεγχόμενη είσοδο, διαγραφές πειθαρχικά, κάμερες, ειδική βάση εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση κ.ά. θεωρούμε ότι σαν νόμος έχει τέσσερις βασικές επιδιώξεις: την όξυνση των ταξικών ανισοτήτων, την πειθάρχηση του φοιτητικού υποκειμένου, την εντατικοποίηση της ζωής του και την καταστολή. όλα αυτά αποτελούν κομμάτια της εκπαιδευτικής αναδιάρθρωσης που εξυπηρετεί ο συγκεκριμένος, αλλά και οι προηγούμενοι νόμοι. Δηλαδή την εναρμόνιση της λειτουργίας του πανεπιστημίου με τους νόμους της αγοράς και τα συμφέροντα και τις ανάγκες του κεφαλαίου.
Όσον αφορά στην ταξικότητα του νόμου, αυτή έγινε ολοφάνερη με τον αποκλεισμό 20.000 μαθητών και μαθητριών από την τριτοβάθμια εκπαίδευση εξαιτίας της ελάχιστης βάσης εισαγωγής. Φυσικά, όσο μειώνονται οι θέσεις στις σχολές, τόσο αυξάνεται η ανταγωνιστικότητα των πανελλαδικών εξετάσεων, γεγονός το οποίο δυσχεραίνει τη θέση των οικονομικά ασθενέστερων μαθητών και μαθητριών σε σχέση με τους οικονομικά πιο άνετους, καθώς οι τελευταίοι έχουν τη δυνατότητα παρακολούθησης φροντιστηρίου ή ιδιαίτερων μαθημάτων και άρα περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας.
Η εντατικοποίηση έρχεται ως συνέπεια της χρονικής πίεσης που θέτει το όριο φοίτησης ν+2 ετών, καθώς οι φοιτήτριες καλούνται να ασχοληθούν με το διάβασμα και τις παρακολουθήσεις σε βαθμό που τους μένει μηδαμινός χρόνος για συλλογικές και κοινωνικές ασχολίες. Μαζί με την εντατικοποίηση, η πειθάρχιση είναι απαραίτητο εργαλείο για την δημιουργία της ιδανικής νόρμας φοιτητή για τις ανάγκες του κράτους. ο φόβος του ελέγχου, της παρακολούθησης και της άμεσης ποινικής ή πειθαρχικής τιμωρίας από τους μπάτσους ή από τα πειθαρχικά συμβούλια, αντίστοιχα, αλλά και ο κίνδυνος της διαγραφής, οδηγούν στη διαμόρφωση ενός ατόμου υπάκουου και πειθήνιου προς τις κρατικές υποδείξεις, ακριβώς όπως το επιθυμεί μετέπειτα και η αγορά εργασίας, αλλά και του αποστειρωμένου ακαδημαϊκού περιβάλλοντος που επιθυμούν.
Περνώντας τώρα στο κομμάτι του ανοίγματος των σχολών διά ζώσης, είδαμε πρυτανεία και κοσμητεία να εφαρμόζουν το μέτρο της ελεγχόμενης εισόδου με επίδειξη πιστοποιητικού εμβολιασμού ή νόσησης. Το μέτρο της ελεγχόμενης εισόδου αποτελεί ένα οριζόντιο και επιφανειακό μέτρο, το οποίο προέρχεται από κρατικές εντολές. Αυτό δεν μας εκπλήσσει, καθώς καθ’όλη τη διάρκεια της πανδημίας, το κράτος λάμβανε μέτρα απαγόρευσης και περιορισμού και όχι ουσιαστικά μέτρα αναβάθμισης της δημόσιας υγείας. Πρόκειται, δηλαδή, για συμπτωματική αντιμετώπιση της πανδημίας και όχι για λήψη επιλογών οι οποίες θα κάλυπταν τις ανάγκες του κόσμου, όπως π.χ. το να αυξηθεί η στελέχωση του δημόσιου συστήματος υγείας. Αποδεικνύεται, έτσι, ότι το κράτος το αφορά το επικοινωνιακό παιχνίδι που έχει στήσει γύρω από την πανδημία, ενώ η καταπάτηση των ελευθεριών, στο όνομα της υγείας, είναι που θα μείνει. Δεν είναι τυχαίο ότι την ώρα που όλος ο προϋπολογισμός του πανεπιστημίου έχει πάει στους ελεγκτές των εισόδων και σε συσκευές καθαρισμού αέρα, δεν έχει λυθεί κανένα από τα προβλήματα των σχολών, όπως ο ανεπαρκής αριθμός τμημάτων, η έλλειψη καθηγητών, οι ανεπαρκείς θέσεις σε εργαστηριακά μαθήματα κ.ά.
Παράλληλα, μέσω των ελέγχων εφαρμόζεται με έμμεσο τρόπο η ελεγχόμενη είσοδος στις σχολές, η οποία προβλέπεται από το νόμο 4777. Παρότι, η προτροπή για επίδειξη πιστοποιητικού, παρουσιάζεται ως υγειονομικό μέτρο, η ταύτιση του ελέγχου με την κοινωνική ευθύνη, είναι πολιτική επιλογή, με κατεύθυνση την πειθάρχηση. Οι ελεγκτές στις εισόδους των σχολών και το face-control, όχι μόνο δεν στέκει από μόνο του σαν υγειονομικό μέτρο, αλλά προωθεί μία συγκεκριμένη νόρμα φοιτητή. Ο έλεγχος στις εισόδους και στους χώρους κοινωνικοποίησής μας, καλλιεργεί το αίσθημα ότι μπορούμε να υπάρχουμε μόνο υπό την επίβλεψη του κράτους και ότι μόνο αυτό μπορεί να εγγυηθεί την ασφάλειά μας. Ως αντάλλαγμα, όμως, για την ασφάλειά μας, το κράτος απαιτεί την υπακοή μας σε πτυχές ενός νόμου που έχει καταστροφικές συνέπειες για τα συμφέροντα της κοινωνικής βάσης.
Με την αρχή της εφαρμογής του μέτρου, υπήρξε και η αντίσταση σε αυτό και στην πειθάρχηση την οποία συνεπάγεται. Η αντίδραση της κοσμητείας απέναντι στο σπάσιμο των ελέγχων ήταν η αποπολιτικοποίηση του χαρακτήρα της δράσης, δημιουργώντας το δίπολο ανέυθυνης κοινωνικής ομάδας που είναι επικίνδυνη για το σύνολο και του κράτους που προστατεύει τον πολίτη. Έτσι, προχώρησε στην αναστολή των μαθημάτων όλων των τμημάτων της ΣΘΕ για μία μέρα. Προς ενίσχυση της απονοηματοδότησης του σπασίματος των ελέγχων, η κοσμητεία κάλεσε κανάλια και εφημερίδες, κάποια εκ των οποίων έκαναν λόγο ακόμη και για αρνητές του κορονοϊού. Η έκταση που δόθηκε δημόσια από την κοσμητεία στο θέμα, οδήγησε στη διαταγή για διεξαγωγή εισαγγελικής έρευνας για εύρεση των υπαιτίων.
Το κλείσιμο της ΣΘΕ για μία μέρα είχε τιμωρητικό και απειλητικό χαρακτήρα, υπενθυμίζοντας σε όλες και όλους ότι ο πάνω από ένας χρόνος κλειστών σχολών είναι μία κανονικότητα, η οποία μπορεί να επιστρέψει ανά πάσα στιγμή, άμα δε συμμορφωθούμε με τους κανόνες που θέτουνε. Η τήρηση σιγής ιχθύος απέναντι στην εισαγγελική παρέμβαση, δείχνει ότι δεν έχουν κανένα πρόβλημα με την παρουσία μπάτσων στις σχολές.
Ο έλεγχος στις εισόδους των σχολών, θεωρούμε ότι ήρθε για να μείνει ανεξάρτητα από την πανδημία και ότι αν κανονικοποιηθεί, θα αποτελέσει προστάδιο για την απαίτηση επίδειξης πάσου στο πλαίσιο του νόμου 4777. Την εδραίωση αυτού του μέτρου, την κάνει ευκολότερη το γεγονός ότι τρεις γενιές φοιτητών και φοιτητριών μέχρι στιγμής δεν είχαν υπάρξει στον πανεπιστημιακό χώρο και η γνωριμία με τη σχολή τους γίνεται υπό αυτούς τους όρους.
Η ύπαρξη της πανδημίας δε μπορεί να αποτελέσει δικαιολογία για ελεγχόμενη είσοδο στις σχολές και στους χώρους κοινωνικοποίησής μας. Αντ’αυτού, οφείλουμε να διεκδικούμε δωρεάν παροχές, όπως π.χ. rapid test για όλους και να δράσουμε συλλογικά και από τα κάτω ενάντια στην εκπαιδευτική αναδιάρθρωση και στον νόμο 4777.
Αυτόνομο Σχήμα Φυσικού